Contact met de vijand

Geschreven door:

Ben de Vries

Mijn oudere broer hoefde niet in dienst: hij was van 1959, een lichting die wegens ‘teveel’ was vrijgesteld. Ik moest wel. Maar wilde ook wel mijn steentje bijdragen. Zelfs als dat 16 maanden zou duren. Maar eerst wilde ik geschiedenis studeren en vroeg uitstel. Toen ik me jaren later bij het keuringskantoor meldde, was de wereld inmiddels sterk veranderd. Het was eind 1988. Overal waren burgers in Oost-Europa geweldloos in opstand gekomen tegen het communistische regime, galmden de begrippen glasnost en perestrojka, en wankelde de Muur.
Maar bij het squadron 311 op vliegbasis Volkel, waar ik na een opleiding op de Isabellakazerne in Vught en de Oranjekazerne (OCGLS) in Schaarsbergen, was ingedeeld bij GLO/INTELL, bleef veel schijnbaar bij het oude. Doelen werden op kaarten geplot, missies gevlogen, rapporten geanalyseerd en de toegangspoort als vanouds streng bewaakt.
In die sleuteljaren kreeg ik behalve met het ‘papieren’ vijandbeeld tweemaal te maken met de ‘echte’ vijand. De eerste keer was toen we met een groep dienstplichtigen een bezoek brachten aan de Duits-Duitse grens waar je vanaf een houten stellage oog in oog kwam te staan met de DDR-grensbewakers. We bespioneerden elkaar met verrekijkers. Heel onwerkelijk allemaal, als in een film. Wie waren dat, waar kwamen ze vandaan, wat deden ze met de info die ze over ons verzamelden? Je herkende hun uniformen en voertuigen, zoals je ze had ‘geleerd’. Bekeek de rijen hoge hekken en het niemandsland van het spreekwoordelijke IJzeren Gordijn, en vreesde voor de Duitse herdershonden. Dit was allemaal net voor de Val van de Muur in november 1989.
De tweede keer was toen ik na mijn afzwaaien begin 1990 naar Berlijn afreisde (in mijn dienstrijd mocht ik dat gezien mijn functie niet). Ik wilde met eigen ogen de ‘andere kant’ zien en zelf die beruchte grens en de spionnenbruggen oversteken. Ik begon bij de Wannsee. Daar liep tot voor kort de Muur dwars doorheen. Ik ontmoette er een Oost-Duitse ex-grenswachter die een jaar eerder ‘s nachts het meer was overgezwommen en zo met gevaar voor eigen leven was gedeserteerd naar het ‘vrije’ westen. Hij was verdwaasd en verbaasd dat de Muur onverwachts en zonder bloedvergieten was gevallen. Had ie daar nou al die moeite voor gedaan? Hij worstelde met de vraag of hij moest blijven of toch terugkeren naar zijn geboorteplaats in de DDR? Hij wist het echt niet. Na uren kletsen namen we afscheid nadat ook ik had verteld over mijn diensttijd en mijn bezoek aan de oostwestgrens een jaar eerder. We klopten elkaar broederlijk op de schouder en ieder ging zijn weg. Ik zal hem nooit vergeten.
En toen ik ‘s avonds door de straten van Potsdam slenterde, liep ik in de armen van een groepje jolige Sovjet-soldaten. We spraken met handen en voeten. Het werd duidelijk dat ze blij waren dat ‘het’ voorbij was en ze dachten snel huiswaarts te kunnen keren. Een van de soldaten matchte niet met het beeld dat ik van ‘de Rus’ had. Zijn gezicht was anders, ‘Chineser’. Hij bleek afkomstig uit de toenmalige satellietstaat Kazachstan. Ook de andere soldaten kwamen van ver.
33 jaar later bekijk ik opnieuw het zwartwit portret dat ik van hem had gemaakt. Hij had geen enkel vermoeden dat de Duitse hereniging binnen enkele maanden een feit zou zijn en een jaar later zelfs ‘hun’ land, de Sovjet-Unie, uit elkaar zou vallen en een einde maakte aan de naoorlogse bipolaire machtsstructuur. Tja. Hoe zou het met deze mensen zijn? Wat zou er van hun geworden zijn? Heeft het einde van de Koude Oorlog hen gebracht waar ze op hadden gehoopt? Ik was toen zelf enorm opgelucht dat de Koude Oorlog en daarmee de onnatuurlijke deling van Europa voorbij was. Niemand kon toen echter vermoeden dat decennia later aan de buitengrens van Europa een echte oorlog met gevechten van man tot man zou woeden.

 

Verhalen

Moord op Kennedy

In de nacht van 22 november 1963 was ik op patrouille in Büren Duitsland. Mijn chauffeur en ik schrokken ons te pletter toen er opeens een tank voor ons stopte. Gelukkig bleken het Engelsen te zijn, die ons vertelden, dat president Kennedy was doodgeschoten. Een...

Bij de Koninklijke Marine tijdens de Koude Oorlog

Op 17 augustus 1970 ben ik in dienst van de Koninklijke Marine getreden. Het heetste punt, de Cuba crisis, was al geweest maar de dreiging van een kern oorlog was nog steeds aanwezig.  Als 16 jarig jochie was ik daar niet zo mee bezig. Ik vond alles nog spannend....

Russen afluisteren

Brief van Henk Braakman, ontvangen op maandag 13-11-2023. Het betreft zijn belevenis van zijn diensttijd in de Koude Oorlog. Transcriptie Lichting 1956-6 Op 4 mei 1956 (wat een timing) lag er op de deurmat bij ons thuis een enveloppe met daarin een ‘bevel’ namens...

Conflict en komische wraak

Bij het militaire onderdeel waar ik was geplaatst, werkte ik op een technische afdeling onder leiding van een 'Korporaal 1', die bekend stond als een zuiplap die dacht dat hij de baas was. Op een dag kregen we een conflict over een handeling, terwijl we dezelfde...

Sloepvaren & Nieuw Guinea

Dit waargebeurde verhaal speelt zich af rond de jaren 1955 in de Aziatische archipel en net daarbuiten. Ik kwam op als dienstplichtig matroos in Hollandsche Rading naar de Marine kazerne. Daar werd ik binnenste buiten gekeerd en voorzien van de nodige uitrusting,...

Geheimzinnige schepen

In het begin van de 1950-er jaren hebben er een paar jaar een tweetal passagiersschepen in de Numansdorpse Veerhaven gelegen. Niemand wist waarom ze daar lagen en van wie ze waren. Het was allemaal heel geheimzinnig. Veel verhalen deden de ronde over het doel van...

Van Kanonnier tot touringcar-chauffeur

Geboren in augustus 1960, dus opgegroeid in de jaren 60 en 70, kregen wij te horen van de atoombom. En nog erger, de waterstofbom en de Russen. Niet dat ik er bang voor was, want met Den Helder dichtbij wist je dat als er zo'n grote bom zou vallen ook wij de klos...

Mijn jongenskamer ……

Een foto van mijn jongenskamertje. Het is door de tijd een wazig beeld geworden. Ik weet nog dat ik het maakte met mijn eerste fototoestel, een Agfa Clack, gekregen voor mijn vijftiende verjaardag in 1961. Ja ik ben van 1946. Dat fotootje illustreert de...

De Stingerbol

Ik ben als instructeur en opleidingsontwikkelaar van 1992 tot en met 1995 werkzaam geweest als in de Stingertrainer te Ede. In de stinger trainer werden schutters opgeleid van de Landmacht, Luchtmacht en Mariniers. De bol is van binnen voorzien van projectie...

Deel je eigen verhaal

Schakel JavaScript in je browser in om dit formulier in te vullen.

Auteur gegevens

Vul hieronder je contactgegevens in, zodat de afzender van dit verhaal juist is.
Wordt niet gepubliceerd
10 cijfers
Mijn auteursnaam mag

Schrijf je verhaal

Inhoud
Klik of sleep een bestand naar dit veld om te uploaden.
Dit mag een jpg, jpeg, png of gif bestand zijn van max. 1Mb.
Locatie bij dit verhaal
Selectievakjes